شمس الدین محمد حافظ شیرازی، شاعر قرن هشتم هجری، در سال ۷۲۷ هجری قمری (792-727) در شهر شیراز متولد شد. از زندگی او اطلاعات موثقی در دست نیست اما شواهد به دست آمده از آثار او و برخی از افسانه های قابل قبول تر نشان می دهد که پدر حافظ، بها الدین، اهل اصفهان بوده و برای فرار از دست مهاجمان مغول به شیراز مهاجرت کرده است. مادرش احتمالاً اهل کازرون، شهری در جنوب شیراز بود. حافظ در کودکی پدرش را از دست داد. سرانجام، فشار فقر او را به کار شاگردی در نانوایی سوق داد. اما از آنجایی که کودکی نابالغ بود، به او اجازه داده شد در مدرسه (مکتب) نزدیک نانوایی درس بخواند. با گذشت سالها، حافظ خود را عالم و خوشنویس برجسته ای نشان داد. تخلص حافظ (حافظ) اشاره به این دارد که او قرآن را به طور کامل حفظ کرده است. این شاعر به دلیل اشعار عاشقانه عرفانی اش مورد توجه است. مجموعه اشعار او تحت عنوان دیوان حافظ، از تحسین برانگیزترین آثار در ادبیات فارسی است. اشعار حافظ حتی در غرب هم محبوبیت بالایی دارد و بیش از دویست سال است که به زبان های اروپایی ترجمه شده است.
دیوان حافظ
مجموعه غزلیات حافظ در کتاب دیوان حافظ، یکی از مهمترین آثار او گردآوری شده است. قالب های دیگر شعری مانند قصیده، رباعی و مثنوی نیز در این اشعار استفاده شده است اما بیشترین اشعار شاعر در قالب غزل بوده است. این کتاب هم اکنون به زبان های بسیاری مانند انگلیسی، ترکی، عربی و .. بازگردانی شده است و نسخه های بسیاری آز آن در کتابخانه ها و کتابفروشی های سراسر جهان وجود دارد. در ایران نیز به سبب اهمیت معنوی این آثار، کتاب دیوان حافظ به طور نفیس و با استفاده از خط زیبای نستعلیق، در قطع های مختلف منتشر شده است. انتشارات پیام عدالت، یکی از بزرگترین مجموعه ها در زمینه چاپ کتب نفیس است، که کتاب های ادبی خود را در انواع مختلفی با قطع ها، خط ها و نوع کاغذ مختلف به چاپ رسانده است. اگر به خواندن آثار شاعران بزرگ پارسی علاقمندید، می توانید با مراجعه به وبسایت رسمی پیام عدالت به نشانی اینترنتی https://payamedalat.com/ مراجعه فرمائید.
حافظ برخی از نخستین اشعار خود را برای ابو اسحاق اینجو، حاکم شیراز و مردی روشن‌بین، سرود. متأسفانه در سال 1356 قمری شیراز به تصرف امیر مبارز متعصب بی رحم و مذهبی درآمد. امیر مبارز، میخانه ها را بست و هنرمندان را منسوخ کرد. در حالی که شاعرانی چون حافظ تحت فشار بودند، متعصبان مذهبی قدرت یافتند و به نام دین به مردم ظلم کردند. بسیاری از قصیده های حافظ، نفاق متعصبان مذهبی و ظلم قاضی و حاکمان را نقد می کند.
ظلم امیر مبارز، به شورش مردم منجر شد. امیر مبارز نابینا و ناتوان شد و پسرش شاه شجاع حاکم شیراز شد. حاکم جدید موقعیت مطلوب حافظ را در دربار بازگرداند. روزهای خوش شاعر اما زیاد طول نکشید. چند سال بعد، شیراز مورد هجوم تیمور لنگ قرار گرفت. سلسله مظفری را تیمور رسماً در سال ۷۸۹ ه.ق و در سال‌های پایانی زندگی حافظ به پایان رساند. در افسانه ها آمده است که بین این مرد شمشیر و مرد قلم، حافظ، ملاقاتی رخ داده است. گفته می شود که تیمور لنگ حافظ را سرزنش کرده است که در یکی از قصیده های معروف خود نوشته است:
اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل مارا به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را
تیمور لنگ که خود اهل سمرقند بود، از حافظ خواست توضیح دهد که چگونه شهامت این را داشته که این دو شهر بزرگ را فقط برای خال یک زن شیرازی بدهد. می گویند حافظ پاسخ داد: اعلی حضرت به خاطر این اسراف است که به این فقر افتاده ام. حافظ سرانجام در سال 792 هجری قمری به دیدار باقی شتافت و مقبره او در مصلای شهر شیراز که بعدها به نام حافظیه معروف شد، قرار دارد.